Ngày 09 tháng 09 năm 2019, tại Hà Nội, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh – Bộ Y Tế Việt Nam và Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Nhật Bản chính thức ký biên bản ghi nhớ hợp tác về Phát triển hệ thống Giám sát kháng kháng sinh tại Việt Nam. Đây là lễ ký kết quan trọng, đánh dấu bước phát triển hợp tác trong công tác phòng chống kháng kháng sinh, chính thức ghi nhận cam kết đồng hành của Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Nhật Bản cùng ngành y tế Việt Nam trong quá trình Phát triển hệ thống Giám sát kháng kháng sinh tại Việt Nam.

Đại diện Cục Quản lý Khám, chữa bệnh – Bộ Y Tế Việt Nam ký Biên bản ghi nhớ là PGS.TS. Lương Ngọc Khuê – Cục trưởng. Cục Quản lý Khám, chữa bệnh là cục quản lý chuyên ngành, thuộc Bộ Y tế, là đơn vị chịu trách nhiệm chính trong công tác phòng chống và giám sát kháng kháng sinh tại Việt Nam.

Đại diện Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Nhật Bản ký Biên bản ghi nhớ là ông Motoyuki Sugai – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Trung tâm này là đơn vị phát triển phần mềm JANIS. Phần mềm JANIS giúp phân tích dữ liệu toàn diện: từ khâu nuôi cấy vi khuẩn tới xét nghiệm kháng sinh đồ, cho phép tự động tạo ra báo cáo quốc gia về Kháng kháng sinh và báo cáo phản hồi cho từng bệnh viện tham gia giám sát kháng kháng sinh. Hệ thống phần mềm này được xây dựng dưới dạng hệ thống đám mây Microsoft Azure an toàn, cho phép mỗi quốc gia có thể làm chủ và bảo mật cơ sở dữ liệu của mình.

JANIS được xây dựng và phát triển hệ thống công nghệ thông tin quốc tế mã nguồn mở để các quốc gia khác có thể sử dụng miễn phí trong giám sát kháng kháng sinh. Đây là một trong những hoạt động trong mục tiêu hợp tác quốc tế của kế hoạch hành động quốc gia Nhật Bản nhằm đóng góp cho an ninh y tế toàn cầu.

Nội dung Biên bản ghi nhớ

Theo Biên bản ghi nhớ hợp tác, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh sẽ phối hợp Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Nhật Bản để Phát triển hệ thống Giám sát kháng kháng sinh tại Việt Nam với mục tiêu chính là xây dựng cấu trúc giám sát bền vững thông qua phát triển một mô-đun phần mềm và khung hợp tác, hướng tới việc tạo ra báo cáo quốc gia về kháng kháng sinh và cung cấp thông tin phản hồi cho công tác kiểm soát nhiễm khuẩn Việt Nam, thông qua năm mục tiêu cụ thể sau:

•  
• .

PGS. TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý Khám chữa bệnh – Bộ Y tế phát biểu tại Lễ ký kết: Kháng kháng sinh (AMR) là mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đòi hỏi sự tham gia và phối hợp hành động giữa các quốc gia.

Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở khu vực Tây-Thái Bình Dương đã phát triển và thông qua kế hoạch hành động quốc gia về Kháng kháng sinh vào năm 2013. Hiện tại,Việt Nam đang thiết lập một mạng lưới giám sát kháng kháng sinh và phát triển cơ sở dữ liệu quốc gia về giám sát kháng kháng sinh với hỗ trợ của một số đối tác quốc tế hướng tới cải thiện hệ thống giám sát, và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về kháng kháng sinh và đồng thời giúp các bệnh viện nâng cao công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.

Thực hiện Bản ghi nhớ

Để các nội dung trong Biên bản ghi nhớ được thực hiện theo đúng mục tiêu, đạt hiệu quả, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh cùng Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Nhật Bản sẽ xây dựng kế hoạch chi tiết triển khai các hoạt động. Trong quá trình triển khai, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh và Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Nhật Bản cam kết thực hiện hợp tác hiệu quả, hài hòa với các hoạt động giám sát kháng kháng sinh được hỗ trợ bởi các tổ chức quốc tế khác.

Kháng kháng sinh – mối đe dọa cho sức khỏe toàn cầu

Kháng kháng sinh (AMR) là mối đe dọa ngày càng nghiêm trọng đối với sức khỏe cộng đồng, đòi hỏi sự tham gia và phối hợp hành động giữa các quốc gia. Kháng kháng sinh được ghi nhận là một trong những mối đe dọa hàng đầu trên toàn cầu đối với sức khỏe con người trong thế kỷ 21 do sự lan rộng vi khuẩn kháng thuốc từ nước này sang nước khác (WHO). Năm 2016, trên toàn cầu có 490 000 người đã phát triển bệnh lao đa kháng thuốc và kháng thuốc đang bắt đầu làm phức tạp cuộc chiến chống lại HIV và sốt rét. Klebsiella pneumoniae – một loại vi khuẩn đường ruột phổ biến có thể gây nhiễm trùng đe dọa đến tính mạng đã kháng với kháng sinh carbapenem, xẩy ra ở tất cả các vùng trên thế giới. Ở một số quốc gia, do kháng thuốc, kháng sinh carbapenemtrên đã không điều trị được trên 50% BN nhiễm K. pneumoniae.  Theo J. O’Neil, (2014) Ước tính: tử vong do AMR lên đến 10 triệu vào 2050.

Sau khi được cảnh báo về mối nguy hại của kháng kháng sinh, Hội nghị Y tế Thế giới lần thứ sáu mươi tám của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã thông qua bản kế hoạch hành động toàn cầu về kháng kháng sinh vào tháng 5 năm 2015. Kế hoạch này bao gồm 5 mục tiêu chiến lược, ở nhiều lĩnh vực khác nhau để chống lại vấn đề kháng kháng sinh. Một trong những mục tiêu chính là tăng cường kiến thức và cơ sở bằng chứng thông qua giám sát và nghiên cứu. 

Hệ thống giám sát AMR quốc gia của Nhật Bản đã triển khai sử dụng phần mềm JANIS – (Giám sát nhiễm khuẩn bệnh viện Nhật Bản) do Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản điều hành. Hệ thống phần mềm JANIS phân tích dữ liệu toàn diện: từ khâu nuôi cấy vi khuẩn tới xét nghiệm kháng sinh đồ, áp dụng tại một số lượng lớn các bệnh viện ở Nhật Bản. Phần mềm này có thể tự động tạo ra báo cáo quốc gia về Kháng kháng sinh và báo cáo phản hồi cho từng bệnh viện tham gia giám sát kháng kháng sinh. Việt Nam đang thiết lập một mạng lưới giám sát kháng kháng sinh và phát triển cơ sở dữ liệu quốc gia về AMR. sự hợp tác với Trung tâm Nghiên cứu Kháng kháng sinh – Viện truyền nhiễm Quốc gia, Nhật Bản và các tổ chức liên quan khác sẽ hỗ trợ Việt Nam cải thiện hệ thống giám sát, hướng tới đạt được cơ sở dữ liệu quốc gia về AMR và đồng thời giúp các bệnh viện nâng cao công tác kiểm soát nhiễm khuẩn.